اتاق فرار

ایده اصلی اتاق‌ فرار از بازی‌های ویدئویی گرفته شده است. از دیگر منابع الهام گرفته‌شده اتاق‌های فرار، فیلم‌ها و سناریوهای داستانی هستند؛ و در آن بازیکنان باید به‌طور دقیق به دنبال سرنخ‌هایی باشند که به‌طور خاص برای بازی طراحی شده است.

شرکت ژاپنی به نام SCRAP در سال 2007، بازی‌های ویدئویی را به بازی‌های زنده و تجربی اتاق فرار تبدیل کرد. هدف تاکائو کاتو (Takao Kato) بنیان‌گذار این شرکت، طراحی گونه‌ای از بازی بود که بازیکنان به‌طور کامل در آن تجربه غوطه‌ور شوند. سپس اتاق فرارهای دیگر در کشورهای آسیایی و سپس در اروپا شهرت پیدا کرد و نهایتاً در سال 2013 نیز وارد کشور امریکا شد.

بوداپست در کشور مجارستان یکی از شهرهای پیشگام در بازی‌های اتاق فرار در اروپا است. در سال 2011 شرکت Parapark تأسیس شد. بنیان‌گذار آن آتیلا گیورکاویکس (Attila Gyurkovics) ایده ایجاد یک بازی فرار به‌صورت واقعی را داشت بدون اینکه از توسعه این بازی در آسیا اطلاع داشته باشد.

آتیلا هنگام کار بر روی پروژه‌های تیم‌سازی جدید، به این ایده رسید. یک سال بعد، اصل بازی با اعطای اولین نمایندگی با نام هینت هانت(Hint Hunt)  در مجارستان افتتاح شد. در همان سال، شرکت SCRAP در ایالات متحده تحت عنوان «بازی واقعی فرار» شکل گرفت. هیئت هانت به‌سرعت این مفهوم را به انگلستان و سپس در سال 2013 به فرانسه صادر کرد. در کانادا نیز این مفهوم در سال 2013 شکل گرفته است.

اتاق فرار یک بازی مبتنی بر ماجراجویی در زندگی واقعی است که در آن گروهی از بازیکنان، یک ماجرای طراحی‌شده توسط صاحبان اتاق فرار را دنبال می‌کنند. اتاق فرار یک پدیده نسبتاً جدید است که در آن بازیکنان با استفاده از سرنخ‌ها، استراتژی‌ها و راهنمایی، مجموعه‌ای از معماها و چالش‌ها را حل می‌کنند تا به هدف خود برسند. بازیکنان برای این کار، با محدودیت زمانی مواجه هستند. در این بازی، بازیکنان در قالب یک شخصیت، ایفای نقش می‌کنند و با سایر بازیکنان تعامل برقرار می‌کنند. بازیکنان غالباً در دنیایی غوطه‌ور می‌شوند که برای اجرای مأموریت خود و فرار از اتاق، باید شخصیت‌ها را به‌خوبی مجسم کنند.

اگرچه اتاق‌ فرار یک پدیده سرگرم‌کننده است، اما از آن به‌منظور تمرین و تیم‌سازی برای شرکت‌ها و گروه‌های حرفه‌ای دیگر نیز استفاده می‌شود. دلیل اصلی آن، تقویت ارتباط، اعتماد و همکاری می‌باشد.

 

طرفداران اتاق فرار برخلاف تصور، از قشر خاصی از جامعه نیستند و این بازی به‌عنوان اعتیادآورترین و یکی از پرطرفدارترین سرگرمی‌های جهان شناخته می‌شود که قادر است عموم افراد جامعه را تحت تأثیر قرار دهد.

مخاطبین اصلی اتاق‌های فرار معمولاً گروه‌های دوستانه هستند؛ اما در حال حاضر بازی اتاق فرار به مدارس، دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ، میهمانی‌ها، مراسم‌ها و مناسبت‌ها هم راه پیدا کرده است. البته با ساختاری متفاوت اما مرتبط.

مطمئن نیستم که کسی آمار دقیقی داشته باشد؛ اما تجربه شگفت‌انگیز ما نشان داده که محدوده سنی شرکت‌کنندگان در بازی اتاق فرار از 8 ساله هست تا 70 سال که محدودیت آن به سناریو و ژانر بازی نیز بستگی دارد.

با توجه با آمار حدودی به‌دست‌آمده از مجموعه اتاق فرارهای موجود، درصد تخمینی شرکت‌کنندگان اتاق فرار در محدوده‌های سنی مختلف عبارت‌اند از:

14 درصد کمتر از 18 سال

20 درصد از 18 تا 25 سال

27 درصد از 25 تا 30 سال

24 درصد از 30 تا 44 سال

15 درصد بیشتر از 45 سال

ازآنجایی‌که بازی‌ها نیز مانند فیلم ‌ها می‌توانند به ‌نوبه خود تأثیرات منفی و حتی مخربی را بر مخاطبان خود داشته باشند، طراحان اتاق فرار نیز در مشخص کردن محدوده سنی با توجه به ژانر و سناریوی بازی به‌خصوص برای کودکان و نوجوانان دقت کافی را داشته‌اند و همیشه آن را یادآور می‌شوند.

اگر اتاق فرار برای بچه‌های زیر 16 سال طراحی شده باشد صاحبان مجموعه‌ها باید منتظر آن باشند تا والدین بچه‌ها به سراغشان بیایند، زیرا والدین همیشه به دنبال چیزهای جالب و سرگرم‌کننده برای آن‌ها هستند. سنی که بچه‌ها بیشتر درگیر معما می‌شوند بالای 9 سال هست، معمولاً زیر 9 سال، پس از گذشت لحظاتی از بازی، بچه دچار خستگی و بی‌حوصلگی می‌شود. اگر اتاق فرار ترسناک یا دلهره‌آور باشد احتمالاً با بسیاری از افراد بین 18 تا 30 سال روبرو خواهیم بود چون این افراد به دنبال آدرنالین بیشتری هستند. بازی‌هایی که سناریوی لطیف‌تری دارند، قابل‌توجه افراد بالای 35 سال هستند که معمولاً با فرزندان خود مراجعه می‌کنند.

برای انتخاب بازی موردنظر، حتماً به سایت مجموعه مربوطه مراجعه کرده و تمام اطلاعات مرتبط با بازی اعم از:

ژانر

تم

سناریو

مکان مجموعه

تعداد بازیکنان مجاز

هزینه به ازای هر نفر

درجه سختی بازی

امتیازات

و نظرات افرادی که پیش از شما این اتاق را بازی کرده‌اند

را با دقت بخوانید.

نکته قابل‌توجه این است که بازی‌های اتاق فرار مانند هر تفریح دیگری به سلیقه و روحیات افراد بستگی دارد بنابراین به‌هیچ‌عنوان امکان ارائه معیارهای مشخص برای تصمیم‌گیری به همه گروه‌ها وجود ندارد؛ اما مسئله مهم آنجاست که موارد مذکور حتماً باید توسط اعضای تیم یا حداقل یکی از بازیکنان موردبررسی قرار گیرد تا تصمیم درست اتخاذ شود.

 

 

اتاق‌های فرار به ژانر‌های متعدد در گوشه و کنار دنیا وجود دارند ولی همگی معمولاً از اصول مشخصی پیروی می‌کنند. علت هم این است که فکر، روحیات و احساسات انسان‌ها در همه جای دنیا به یکدیگر نزدیک هستند.

ژانر‌های مختلف هم قطعاً باهم‌ همپوشانی دارند و قاعدتاً نمی‌توان به هر اتاق فرار فقط یک ژانر را اختصاص داد و مرزی قائل شد زیرا همان‌طور که می‌دانید این بازی‌ها بسیار خلاقانه هستند و طراحان طبق فاکتورهای متعدد و سلیقه‌ی شخصی خود و جامعه مخاطب، بازی را طراحی می‌کنند ولی به‌صورت کلی در ایران، اتاق‌های فرار از ژانرهای کلی زیر پیروی می‌کنند:

1-ترسناک: همان‌طور که از اسم آن پیداست در این ژانر، سناریو، دکور و فضاسازی بازی به‌گونه‌ای است که حس ترس را در بازیکنان به گونه‌های مختلف ایجاد می‌کند که موجب ترشح آدرنالین می‌شود.

نورپردازی، صداپردازی و بازیگران زنده در این نوع ژانر، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. همچنین در این‌ سبک از بازی‌ها، معمولاً خبری از معماهای سخت و پیچیده نیست، زیرا بدیهی است که تمرکز و قوای ذهنی بازیکنان به علت ترس، تحلیل می‌رود.

2-دلهره‌آور: اتاق فرارهای دلهره‌آور ترکیبی از ژانر بازی‌های هیجان انگیز و کمی ترسناک است که در آن، طراحان در سناریوی بازی عمدتاً از بازیگر برای ایفای نقش نیز استفاده می‌کنند. در اتاق‌های دلهره‌آور علاوه بر اینکه باید توجه و تمرکز بیشتری در روند اجرای سناریوی بازی وجود داشته باشد، درعین‌حال بازیکنان در آن با چالش‌های قابل‌توجهی، برای حل معما مواجه هستند و همین باعث می‌شود تا یک خاطره به‌یادماندنی در ذهن برجا بگذارد. 

3-جنایی و کاراگاهی: مخاطب این سبک از اتاق فرارها معمولاً کسانی هستند که طالب چالش و محک زدن قوای ذهنی خود و هم‌تیمی‌های خود هستند. آن‌ها اهل رقابت هستند و به دنبال معماهای زیبا، پیچیده، واقعی و اصیل هستند، در این ژانر بیشتر قدرت و ظرافت ایده و ابزار معما‌ها به چشم می‌آید. قطعاً مخاطب این سبک از اتاق فرار باید از قوای ذهنی نسبتاً بالایی برخوردار باشند.

4-تاریخی: قاعدتاً نقش گیراییِ داستان بازی، دکور و جزئیات اتاق در این سبک از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد. هرچه بیشتر وقت، هزینه و دقت در این ژانر صرف شود، مخاطب لذت بیشتری می‌برد و سطح رضایتمندی آن بیشتر است.

5-هیجان انگیز: ظهور یک هیجان روحی و بروز جلوه های آن و در نتیجه پاسخ فرد به آن باعث تخلیه و آرامش روحی می گردد، آن چیزی که در این اتاق فرار از آن انتظار می رود تا تجربه کنیم.

بیشتر ما زندگی شلوغی را تجربه می‌کنیم و درگیر مسائل مختلف روزمره هستیم. از طرف دیگر اتاق‌های فرار به ما این امکان را می‌دهد که از مسائل روزمره خود دور شویم و در نقش یک شخصیت خاص، تجربه جدید و جذابی را به دست آوریم، مثلاً شخصیت یک کتاب یا فیلم. این بازی تنها حدود یک تا چند ساعت کم طول می‌کشد اما تجربه بی‌نظیر و همه‌جانبه اتاق‌های فرار، مردم را به واقعیت متفاوتی سوق می‌دهد.

اینکه آیا شما از یک آخرالزمان زامبی، یک زندان یا یک سفینه فضایی در یک کهکشان دورتر فرار می‌کنید، یک تجربه خاص و باورنکردنی خواهد بود که باعث ایجاد شوق در زندگی شما می‌شود که تا هفته‌ها و ماه‌ها می‌توانید راجع به آن با دوستان و هم‌تیمی‌های خود صحبت کنید.

اتاق‌های فرار تجربه‌ای فراتر از بازی‌های ویدیویی است. به‌جای اینکه فقط به صفحه‌نمایش کامپیوتر یا تلویزیون خیره شویم، به‌صورت واقعی در یک داستان قرار می‌گیریم و در فعالیت‌های ذهنی و فیزیکی شرکت می‌کنیم.

یکی دیگر از دلایل محبوبیت اتاق‌های فرار، عشق ذاتی انسان‌ها به بازی‌هاست. بازی کردن، برنده شدن، غنیمت و پاداش به دست آوردن و موفقیت همیشه برای افراد خوشایند است. تلاش برای پیروزی در طبیعت انسان است.

اتاقهای فرار نیز از تمایل انسان به کنجکاوی سود می‌برند. ما کنجکاو و ماجراجو به دنیا آمده‌ایم و کشف و حل اسرار در خون ماست. به همین دلیل جای تعجب ندارد که بسیاری از افراد به اتاق فرار جذب می‌شوند.

اتاق‌های فرار به ما این امکان را می‌دهد که در قالب یک تیم به ماجراجویی بپردازیم. کار تیمی، احساس اعتمادبه‌نفس و کشف رازهای حل‌نشده از مواردی هستند که افراد را به‌شدت جذب اتاق ‌فرار می‌کنند. اتاق‌های فرار بدون توجه به جنسیت، سن یا پیشینه برای هرکسی می‌تواند جذاب باشد و نیازی به دانش و صلاحیت خاصی ندارد.

• رشد مهارت‌های تیم‌سازی

• بهبود ارتباطات و توانایی اجتماعی

• ارتقای سطح رضایت و خوشحالی

• رشد تفکر انتقادی

• ارتقای مهارت‌های حل مسئله

• ارتقای خلاقیت

• بهبود حافظه

• افزایش انگیزه

• کاهش استرس

اتاق فرار یک بازی همه‌جانبه، در زمان واقعی، مبتنی بر تیم، پر از ماجراجویی است که در آن بزرگ‌سالان و کودکان برای حل معماها به دنبال کردن سرنخ‌ها و رمزگشایی می‌پردازند تا با یافتن راه‌حل، از مخمصه فرار کنند.

در گذشته افراد زیادی به‌عنوان سرگرمی به صفحه تلویزیون خود چسبیده بودند. این امر تأثیر منفی بر عموم مردم گذاشت زیرا به‌ندرت فرآیندهای ذهنی و شناختی را تحریک می‌کردند؛ اما برعکس، اتاق‌های فرار، هیجانات جذاب را برای بازیکنان فراهم کرده و منجر به ارتقای سلامتی شده است.

اتاق‌های فرار در ایران مطابق مطالعات اخیر مزایای بسیاری برای بازیکنان آن در طی زمان داشته است. اولاً اتاق‌های فرار به کاهش استرس کمک کرده‌اند. بسیاری از بازی‌های اتاق فرار، جنبه روان‌شناختی دارند. با دست یافتن به پازل‌ها، سرنخ‌ها و غنائم، مغز دوپامین آزاد می‌کند که به‌عنوان یک سیستم پاداش و رضایت‌بخش عمل می‌کند. این دوپامین مزایایی از قبیل بهبود حافظه، انگیزه و افزایش تمرکز و مهارت‌های اجتماعی را دارد.

اتاق‌های فرار نیز در تحریک حواس کمک کرده‌اند. فضای موجود در اتاق فرار، حواس بازیکنان را تقویت می‌کند. این حواس شامل حس بویایی، بینایی، شنوایی، چشایی و لامسه است. این بازی ازلحاظ روان‌شناختی برای القای یک اتفاق ناگهانی برای زنده ماندن ساخته شده است که می‌تواند همه این حواس را درگیر کند.

همچنین در هماهنگی اعضای بدن مانند دست و چشم نیز کاربرد دارد. این امر امکان‌پذیر است زیرا اتاق‌های فرار ماهیت بدنی معماها را به‌صورت لامسه به وجود آورده و نیاز به همکاری مستقیم یا تعامل دارند.

اتاق‌های فرار تا حدودی موجب فعالیت بدنی نیز می‌شود. طبق اعلام انجمن قلب ایران، همه افراد باید حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی در روز داشته باشند. با قضاوت در مورد ماهیت ساختار مشاغل امروزی، تحقق این امر دشوارتر است زیرا افراد به‌ندرت وقت خود را برای ورزش اختصاص می‌دهند.

بااین‌حال، اتاق‌های فرار جایگزین خوبی است. علاوه بر استقامت، فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، پریدن و دویدن نیز ممکن است در فضای اتاق بسته به شرایط، ایجاد شود. این فعالیت‌ها به‌عنوان ورزش محسوب می‌شوند و می‌توانند خطرات فشارخون، کلسترول را کاهش داده و سکته‌های مغزی را به حداقل برسانند؛ بنابراین، اتاق فرار به تمرین فرآیندهای ذهنی، شناختی و بدنی ما کمک می‌کند.

این‌ها تنها برخی از مزایا و فرصت‌های بیکران اتاق فرار محسوب می‌شوند. اتاق فرار اصولی، پکیجی از سلامت جسمانی و روانی است که می‌تواند بسیاری از نگرانی‌ها را برطرف کند.